Luật TGPL số 11/2017/QH14 ban hành ngày 20 tháng 6 năm 2017có hiệu lực thi hành từ ngày 01/01/2018 và thay thế Luật Trợ giúp pháp lý số 69/2006/QH11 mở ra một giai đoạn mới cho công tác TGPL với nhiều nội dung mới nổi bật. Luật TGPL được xây dựng xuất phát từ tinh thần lấy người được TGPL làm trung tâm nhằm mục tiêu nâng cao chất lượng dịch vụ TGPL theo hướng chuyên nghiệp hóa. Qua 05 năm triển khai thực hiện Luật Trợ giúp pháp lý năm 2017 và các văn bản hướng dẫn thi hành luật trên địa bàn tỉnh, cùng với sự chỉ đạo hướng dẫn toàn diện, kịp thời của Bộ Tư pháp, Cục Trợ giúp pháp lý, UBND tỉnh, Sở Tư pháp và sự phối hợp của các cơ quan liên quan, Trung tâm Trợ giúp pháp lý đã đạt được nhiều kết quả nổi bật trong công tác TGPL, cụ thể: từ năm 2018 đến 6/2022, Trung tâm TGPL Nhà nước đã tham mưu cho Sở Tư pháp trình UBND tỉnh ban hành 12 khế hoạch, công văn triển khai thực hiện các hoạt động TGPL trên địa bàn tỉnh; thực hiện Quyết định số 2299/QĐ-UBND ngày14 tháng 11 năm 2019 của UBND tỉnh Hà Giang kiện toàn Trung tâm trợ giúp pháp lý trực thuộc Sở Tư pháp giải thể các Phòng, Chi nhánh không đủ nguồn lực và không đạt hiệu quả cao thuộc Trung tâm theo hướng tinh gọn bộ máy và phù hợp với quy định của Luật Trợ giúp pháp lý năm 2017. Trung tâm TGPL Nhà nước hiện có 20 người làm việc, Lãnh đạo Trung tâm gồm: Giám đốc và 01 Phó Giám đốc, 10 trợ giúp viên pháp lý và 10 viên chức nghiệp vụ; 04 Luật sư ký hợp đồng thực hiện TGPL với Trung tâm. Tổng số vụ việc TGPL Trung tâm thụ lý thực hiện từ 01/2018 - 6/2022 là 1.718 vụ việc, trong đó số vụ việc hoàn thành trong kỳ là 1.482 vụ việc, cụ thể: tư vấn pháp luật tại trụ sở và các đợt TGPL lưu động cho người khuyết tật 123 vụ việc, tham gia tố tụng 1.337 vụ việc, đại diện ngoài tổ tụng 22 vụ việc. Số việc tư vấn pháp luật đơn giản trong kỳ báo cáo là 3.154 việc. Chất lượng vụ việc trợ giúp pháp lý do trợ giúp viên pháp lý, luật sư thực hiện TGPL thực hiện ngày càng được nâng cao, bảo vệ tốt nhất quyền và lợi ích hợp pháp của người được trợ giúp pháp lý.

Trợ giúp viên pháp lý tham gia tố tụng bào chữa cho người được trợ giúp pháp lý tại phiên tòa sơ thẩm

Hoạt động truyền thông về TGPL tại địa phương chủ yếu được Trung tâm thực hiện thông qua hoạt động truyền thông về TGPL tại cơ sở Quyết định số 32/2016/QĐ-TTg ngày 08/8/2016 của Thủ tướng Chính phủ. Từ năm 2018 đến 6/2022, Sở Tư pháp đã chỉ đạo Trung tâm TGPL Nhà nước tổ chức được 79 đợt truyền thông về trợ giúp pháp lý tại 431 lượt xã nghèo, thôn bản đặc biệt khó khăn cho 16.313 lượt ngươi tham gia; thực hiện tư vấn pháp luật đơn giản được 3.151 việc. Cấp phát miễn phí 29.300 Đơn yêu cầu TGPL, 62.300 Tờ gấp pháp luật các loại, 259 cuốn tài liệu, 259 khay đựng tài liệu và 518 Bảng thông báo cho 259 xã, thôn.

Một buổi truyền thông về TGPL tại cơ sở do Trung tâm tổ chức

Triển khai hoạt động TGPL cho các nhóm đối tượng đặc thù trên địa bàn tỉnh: Trung tâm TGPL Nhà nước đã tổ chức 08 đợt TGPL lưu động cho người khuyết tật, người khuyết tật có khó khăn về tài chính tại 32 xã thuộc các huyện Mèo Vạc, Yên Minh, Vị Xuyên, Đồng Văn, Bắc Quang cho 1.105 lượt người là người khuyết tật, thân nhân của người khuyết tật và các đối tượng khác tham gia. Cấp phát miễn phí 27.800 Đơn yêu cầu TGPL, 20.000 Tờ gấp pháp luật các loại, 61 cuốn tài liệu, 139 khay đựng tài liệu và 139 Bảng thông báo cho 139 xã, thị trấn thuộc các huyện Bắc Quang, Quang Bình, Vị Xuyên, Bắc Mê.

Bên cạnh những kết quả đạt được, trong quá trình triển khai công tác TGPL Trung tâm cũng gặp những khó khăn thách thức lớn như: (1) tình hình dịch bệnh Covid không chỉ ảnh hưởng đến việc cấp kinh phí mà nhiều hoạt động khác của các Trung tâm cũng bị ảnh hưởng như: hoạt động truyền thông tại cơ sở triển khai không bảo đảm theo kế hoạch đề ra; hoạt động tổ chức tập huấn cho đội ngũ người thực hiện TGPL; hoạt động kiểm tra liên ngành về TGPL trong tố tụng bị ảnh hưởng; (2) do địa hình chia cắt, giao thông đi lại khó khăn, một số người được TGPL không biết nói và nghe hiểu tiểng phổ thông, nhận thức về pháp luật còn hạn chế dẫn đến việc tiếp cận, hướng dẫn, giúp đỡ người được TGPL gặp khó khăn, ảnh hưởng hưởng đến chất lượng vụ việc; (3) trong quá trình thực hiện TGPL cho các nhóm đối tượng quy định tại Điều 7, Luật TGPL năm 2017 vẫn còn những bất cập, khó khăn cần tháo gỡ.

Từ những kết quả trên cho thấy: công tác chỉ đạo, ban hành và tham mưu ban hành các văn bản triển khai thực hiện Luật TGPL năm 2017 và các văn bản hướng dẫn thi hành đã được Ủy ban nhân dân tỉnh, Sở Tư pháp, Trung tâm TGPL Nhà nước và các cơ quan hữu quan quan tâm phối hợp thực hiện, nhiều văn bản được ban hành đáp ứng yêu cầu TGPL của người dân góp phần nâng cao chất lượng TGPL trên địa bàn tỉnh. Sự nỗ lực, cố gắng của của tập thể lãnh đạo, viên chức trung tâm, công tác TGPL đã được triến khai một cách đồng bộ và toàn diện. Hoạt động truyền thông được tổ chức phù hợp với tình hình diễn biến của dịch bệnh và đảm bảo công tác phòng chống dịch theo quy định của Bộ Y tế và UBND tỉnh, thông qua hoạt động các hoạt động truyền thông về TGPL tại cơ sở, tư vấn pháp luật, tham gia tố tụng, đại diện ngoài tố tụng... đã khẳng định được vị trí, vai trò của chính sách này trong việc nâng cao nhận thức, hiểu biết pháp luật, trợ giúp pháp lý miễn phí cho đông đảo người nghèo, đối tượng chính sách, đặc biệt là đồng bào  dân tộc thiểu số đang sinh sống tại các vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn của tỉnh./.

Bài và ảnh: Trần Thị Lực – Trung tâm TGPL Nhà nước