Nhằm đánh giá thực trạng tình hình thực hiện Chiến lược xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt nam trong 15 năm qua. Ngày 15 tháng 8 năm 2019, Tỉnh ủy Hà Giang đã ban hành Báo cáo số 753-BC/TU tổng kết Nghị quyết số 48-NQ/TW ngày 24/5/2005 của Bộ Chính trị về Chiến lược xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam đến năm 2010, định hướng đến năm 2020 (Nghị quyết số 48-NQ/TW)

Hà Giang là tỉnh miền núi, vùng cao, biên giới, diện tích tự nhiên 7.914,88km² dân số trên 85 vạn người/19 dân tộc sinh sống. Tỉnh có 10 huyện và 01 thành phố với 195 xã, phường, thị trấn, 2.069 thôn, bản, tổ dân phố (trong đó có 07 huyện/134 xã thuộc Chương trình 30a của Chính phủ, 1.408 thôn); có đ­ường biên giới dài 277,556 km tiếp giáp với 02 tỉnh Vân Nam và Quảng Tây - Trung Quốc.

Được sự quan tâm của Đảng và Nhà nước, kinh tế - xã hội của tỉnh tiếp tục trên đà phát triển, đời sống xã hội có nhiều chuyển biến tích cực, trong những năm gần đây với chủ trương mở cửa hội nhập, thu hút đầu tư, viện trợ của các tổ chức quốc tế. Đảng bộ, chính quyền và nhân dân các dân tộc tỉnh Hà Giang luôn nêu cao tinh thần đoàn kết, khắc phục khó khăn, lao động sáng tạo, đổi mới tư duy, lề lối làm việc đã tạo được bước phát triển với nhiều kết quả khả quan như duy trì được tốc độ tăng trưởng kinh tế ổn định, cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng tích cực, hạ tầng giao thông, thủy lợi, du lịch, dịch vụ được tăng cường, văn hóa - xã hội có nhiều khởi sắc, tỷ lệ hộ nghèo giảm rõ rệt... Tình hình an ninh chính trị và trật tự an toàn xã hội được giữ vững, tiềm lực quốc phòng được tăng cường, đảm bảo chủ quyền quốc gia, xây dựng đường biên hòa bình, hữu nghị, ổn định. Công tác xây dựng Đảng và hệ thống chính trị được củng cố vững mạnh. Tuy nhiên, đến nay Hà Giang vẫn là tỉnh nghèo, kinh tế - xã hội còn gặp nhiều khó khăn; đời sống vật chất của nhân dân còn thấp, kết cấu hạ tầng chưa phát triển đồng bộ, chưa khai thác được những tiềm năng thế mạnh.

Tỉnh Hà Giang đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo công tác cải cách thể chế, ban hành các văn bản quy phạm pháp luật (QPPL) theo thẩm quyền để thực hiện Nghị định của Chính phủ, Thông tư của bộ, ngành Trung ương hướng dẫn thi hành; hoàn thiện thể chế tạo môi trường kinh doanh thuận lợi; hỗ trợ các vùng, ngành, lĩnh vực, sản phẩm ưu tiên phát triển cụ thể; bổ sung, hoàn thiện cơ chế chính sách thu hút đầu tư phát triển kinh tế - xã hội nhất là chính sách thu hút phát triển khu kinh tế cửa khẩu, các khu, cụm công nghiệp, các nhà máy chế biến sản phẩm hàng hóa; chính sách đặc thù phát triển kinh tế - xã hội như chính sách phát triển nguồn nhân lực, thu hút nhân tài, chuyên gia; khuyến khích phát triển nông nghiệp, phát triển du lịch, phát triển kinh tế biên mậu nhằm đẩy mạnh, nâng cao hiệu quả hội nhập kinh tế quốc tế. 

Công tác cải cách thủ tục hành chính được triển khai thực hiện tích cực, từng bước đi vào nề nếp. Việc chỉ đạo, tổ chức thực hiện của các cấp, các ngành đã tuân thủ nghiêm túc quy định của pháp luật, đạt nhiều kết quả nổi bật như: Công bố bộ thủ tục hành chính thuộc thẩm quyền giải quyết của các sở, ban, ngành và UBND các cấp; thành lập Trung tâm phục vụ hành chính công của tỉnh, bộ phận một cửa, một cửa liên thông được kiện toàn.

Qua 15 năm triển khai thực hiện Nghị quyết số 48-NQ/TW, Tỉnh ủy đã đánh giá về kết quả đạt được trong việc quán triệt, triển khai thực hiện Nghị quyết số 48-NQ/TW của các cấp, các ngành nhằm tăng cường sự lãnh đạo, chỉ đạo của cấp ủy, chính quyền, sự tham gia của Ủy ban Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức chính trị - xã hội đối với công tác xây dựng pháp luật và tổ chức thi hành pháp luật; xây dựng và hoàn thiện pháp luật phải gắn với tổ chức thi hành pháp luật, bảo đảm pháp luật vừa là công cụ quản lý xã hội vừa là công cụ để nhân dân kiểm tra, giám sát việc thi hành pháp luật. Ban hành các kế hoạch, chương trình cụ thể hóa Nghị quyết số 48-NQ/TW như Chương trình số 21-CTr/TU, ngày 17/10/2016;  Kế hoạch số 314/KH-UBND, ngày 13/12/2016 nhằm mục tiêu phấn đấu đến năm 2020 cơ bản hoàn thiện hệ thống pháp luật đồng bộ, thống nhất, khả thi, công khai, minh bạch, ổn định, dễ tiếp cận, phù hợp với mục tiêu phát triển kinh tế - xã hội của tỉnh. Coi đây là một nhiệm vụ trọng tâm cần thực hiện trong giai đoạn 2016 - 2020, đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật, tính liên thông, gắn kết chặt chẽ giữa công tác xây dựng và tổ chức thi hành pháp luật ở địa phương.

Tỉnh ủy tổng kết việc tổ chức thực hiện Nghị quyết số 48-NQ/TW cụ thể trên các mặt sau:

- Công tác xây dựng pháp luật: các văn bản pháp luật do HĐND, UBND tỉnh ban hành đã đáp ứng yêu cầu thể chế hoá đầy đủ, kịp thời, thống nhất các chủ trương, đường lối của Đảng, Chiến lược xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật. Trong 15 năm HĐND, UBND các cấp đã ban hành 897 văn bản QPPL trong đó Cấp tỉnh ban hành: 384 văn bản QPPL (153 nghị quyết, 227 quyết định; 04 chỉ thị); cấp huyện ban hành: 264 văn bản QPPL (91 nghị quyết; 157 quyết định; 35 chỉ thị); cấp xã ban hành: 249 văn bản QPPL (211 nghị quyết; 49 quyết định; 09 chỉ thị). Các văn bản quy phạm pháp luật được ban hành đúng trình tự của Luật BHVBQPPL năm 2015 đảm bảo tính đồng bộ, thống nhất, hiệu lực ổn định, khả thi cao, được thực hiện qua hoạt động thẩm định, thẩm tra.

- Công tác thực thi pháp luật: đánh giá kết quả về các nhiệm vụ kiểm tra, giám sát và xử lý văn bản QPPL, đảm bảo tính hợp hiến, hợp pháp và tính thống nhất, đồng bộ, minh bạch của hệ thống pháp luật; tổ chức thi hành pháp luật; tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật, áp dụng pháp luật, công tác xử lý vi phạm pháp luật, tăng cường năng lực của các thiết chế xây dựng và thi hành pháp luật, về đào tạo, sử dụng nguồn nhân lực làm công tác pháp luật; hợp tác quốc tế trong lĩnh vực pháp luật trên địa bàn tỉnh.

Việc triển khai thi hành Nghị quyết số 48-NQ/TW trên địa bàn tỉnh được thực hiện có hiệu quả. Công tác xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật; phổ biến giáo dục pháp luật; theo dõi thi hành pháp luật đã đạt được những kết quả đáng ghi nhận. Quy trình, thủ tục xây dựng văn bản QPPL đã đi vào nề nếp, có chiều sâu từ khâu lập đề nghị đến khâu soạn thảo, ban hành văn bản QPPL; chất lượng văn bản QPPL do tỉnh ban hành ngày càng được nâng cao. Công tác phổ biến giáo dục pháp luật có sự phát triển về chiều sâu và chiều rộng; hình thức phổ biến giáo dục pháp luật ngày càng phong phú, đa dạng. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được; một số nội dung như kiểm tra, rà soát, hệ thống hóa văn bản; theo dõi thi hành pháp luật… vẫn còn tồn tại hạn chế, bất cập. Từ đó, Tỉnh ủy đã chỉ ra bài học kinh nghiệm sau:

Một là, Tăng cường sự quan tâm lãnh đạo, chỉ đạo, đầu tư đúng mức của cấp ủy đảng, chính quyền các cấp; sự phối hợp chặt chẽ, đồng bộ của các cấp, các ngành, các tổ chức, đoàn thể, sự tham gia của toàn thể cán bộ, công chức, viên chức, người lao động và mọi tầng lớp Nhân dân về thực hiện nhiệm vụ hoàn thiện hệ thống pháp luật. Tiếp tục triển khai thực hiện các quy định của Nghị quyết 48-NQ/TW, nghiên cứu tìm ra các giải pháp khắc phục những hạn chế; đổi mới không ngừng hoàn thiện phương thức lãnh đạo của Đảng, chính quyền trong xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật.

Hai là, Đảm bảo sự thống nhất, hoàn thiện của hệ thống pháp luật phù hợp với Hiến pháp trong mọi lĩnh vực, đồng thời tổ chức triển khai thực hiện nghiêm túc các văn bản QPPL và chỉ đạo của Trung ương và địa phương.

Ba là, Trong quá trình xây dựng, ban hành văn bản QPPL cần đánh giá toàn diện, tổng thể về hệ thống pháp luật và các quan hệ xã hội cần điều chỉnh có liên quan gắn với tình hình thực tế tại địa phương. Đồng thời, tăng cường công tác phối hợp giữa các cơ quan, đơn vị trong công tác xây dựng, PBGDPL, theo dõi thi hành pháp luật, kiểm tra, rà soát, hệ thống hóa văn bản QPPL trên địa bàn tỉnh.

Bốn là, Quan tâm tới đội ngũ cán bộ làm công tác pháp chế tại địa phương, đảm bảo về số lượng và chất lượng. Thường xuyên đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ nâng cao kiến thức, trình độ đội ngũ, cán bộ công chức chuyên trách về công tác pháp luật nhằm thực hiện công tác tham mưu có hiệu quả.

Năm là, Thường xuyên kiểm tra, đôn đốc để nắm bắt và giải quyết kịp thời những khó khăn vướng mắc phát sinh trong thực tế. Định kỳ trao đổi đánh giá kết quả việc triển khai nghị quyết, tìm ra giải pháp nâng cao hiệu quả công tác tuyên truyền.

Bên cạnh đó, Tỉnh ủy đưa ra định hướng, giải pháp xây dựng, hoàn thiện hệ thống pháp luật trong giai đoạn 10 năm tới, định hướng đến năm 2045 nhằm tiếp tục thực hiện mục tiêu xây dựng và hoàn thiện hệ thống pháp luật đồng bộ, thống nhất, khả thi, công khai, minh bạch, trọng tâm là hoàn thiện thể thế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam của nhân dân, do nhân dân và vì nhân dân; đổi mới căn bản cơ chế xây dựng và thực hiện pháp luật, phát huy vai trò và hiệu lực của pháp luật góp phần quản lý xã hội, giữ vững ổn định chính trị, phát triển kinh tế, hội nhập kinh tế quốc tế.

Bài: Cam Vân (Sở Tư pháp tỉnh Hà Giang)